Με αφορμή το μυθιστόρημα “Το σπίτι με τις φοινικιές “ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος μιλάμε σήμερα με την συγγραφέα Τίτσα Πιπίνου. Η συγγραφέας στο βιβλίο της μας αφηγείται την ιστορία δυο οικογενειών από το 1927 έως το 1973…Της οικογένειας Σαλίβερου και της οικογένειας Λίντον…
Από την Ρόδο στο Κάϊρο τον καιρό της Ιταλοκρατίας και ύστερα στα δύσκολα χρόνια της κατοχής οι δύο οικογένειας στέκονται όρθιες και καταφέρνουν να επιζήσουν… σαν τις φοινικιές στο σπίτι των Λίντον που αποτελούν σταθερό σημείο αναφοράς σε όλο το βιβλίο…. Στην συνέντευξη που ακολουθεί μας μιλά για το βιβλίο της, για τον αγαπημένο της ήρωα του βιβλίου, για τα στοιχεία που θα πρέπει να έχει μια κριτική και απαντά και στο ερώτημα που η ίδια θέτει με την ιστορία του βιβλίου…
Υπάρχει κάτι προδιαγεγραμμένο από το οποίο είναι αδύνατον να ξεφύγει κάποιος στην ζωή ή όλα γίνονται εντελώς στην τύχη;
- Κυρία Πιπίνου, αρχικά θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας στο bookstories. Θα θέλατε να μας μιλήστε λίγο για εσάς;
Το να μιλάω για εμένα δεν μου είναι εύκολο. Να πω μόνο ότι η ζωή μου είναι μια καθ’ όλα συνηθισμένη ζωή, τα παράτολμα και τα ακραία συμβαίνουν στα βιβλία μου. Αυτό ίσως είναι ένα από τα πιο γοητευτικά της γραφής, όσα δεν τολμάς να κάνεις στη ζωή σου βάζεις τους ήρωες σου να τα κάνουν. Μπορείς να γίνεις όσο ριψοκίνδυνη θέλεις στη φαντασία σου.
Επίσης να πω ότι την περίοδο που γράφω ένα βιβλίο δεν αποκόπτομαι από τον κόσμο, όπως ακούω να κάνουν άλλοι συγγραφείς, σηκώνω τηλέφωνα, βλέπω τις φίλες μου και πίνω καθημερινά τον καφέ μου έξω γιατί είναι κάτι που μου αρέσει.
- Το σπίτι με τις φοινικιές, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος. Θα θέλατε να μας πείτε δυο λόγια για αυτό;
Είναι η ιστορία δυο ανθρώπων που συναντώνται, χάνονται και ξανασυναντώνται στη ζωή. Ενός έρωτα που θα οδηγήσει σε ακραίες καταστάσεις, γιατί ο άνδρας ζει τη ζωή του στην κόψη. Επίσης ρόλο παίζει και η εποχή που είναι εκείνα τα δύσκολα και ταραγμένα χρόνια του μεσοπολέμου και αργότερα του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου. Είναι και οι ιστορίες των ανθρώπων γύρω τους που συνδέονται με κάποιο τρόπο μαζί τους. Το μεγαλύτερο μέρος εκτυλίσσεται στη Ρόδο που σε λιγότερα από σαράντα χρόνια, στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα, πέρασε μέσα από τέσσερις κατοχές: τουρκική, ιταλική, γερμανική, βρετανική.
- Έχετε καταφέρει να συνθέσετε ένα πολυπρόσωπο μυθιστόρημα με εξαιρετικά καλοδουλεμένους χαρακτήρες. Οι «δεύτεροι» δε ρόλοι καταφέρνουν να κλέψουν την παράσταση ακόμα και από τους πρωταγωνιστές. Πως το καταφέρατε αυτό και πόσο σας δυσκόλεψε;
Στη ζωή δεν είμαστε πάντα δύο, υπάρχει ένα δίκτυο ανθρώπων γύρω μας που έχουν κι αυτοί παράλληλα με εμάς τις δικές τους ζωές. Οι ζωές μας και οι ζωές τους αλληλοεπηρεάζονται. Αυτό γράφω. Στο βιβλίο δεν υπάρχουν σαν φόντο στην κεντρική ιστορία αλλά συμβάλουν κι αυτοί στην εξέλιξη της. Όχι, δε με δυσκόλεψε, αντίθετα μου το έκανε πιο εύκολο.
- Τι θα θέλατε να σκέφτεται και να νιώθει ο αναγνώστης όταν διαβάσει το βιβλίο σας;
Δεν ξέρω αν θέλω να σκεφθεί κάτι. Να περάσει καλά διαβάζοντας το. Να συγκινηθεί ίσως και να έχει ενδιαφέρον να φθάσει μέχρι την τελευταία σελίδα. Αυτό το θεωρώ επιτυχία.
- Θα σας ομολογήσω ότι ο Γιόζεφ, είναι ένας ήρωας που στάθηκα λίγο παραπάνω. Οι σκέψεις του και τα συναισθήματα του με τάραξαν. Εσείς έχετε κάποιον αγαπημένο;
Μου αρέσει η επισήμανση. Κι εμένα ο Γιόζεφ είναι από τους αγαπημένους μου ήρωες στο βιβλίο, αν και δεν είναι ο κεντρικός ήρωας. Ίσως γιατί μας δείχνει το ανθρώπινο πρόσωπο του εχθρού που δεν είναι διαφορετικό από το δικό μας. Όπως και η Αντωνία το κορίτσι που μεγαλώνει σε ορφανοτροφείο είναι αγαπημένη μου ηρωίδα, γιατί είναι ευγνώμων στο ελάχιστο που της δίνεται και καταφέρνει να το πολλαπλασιάσει. Με συγκινούν οι ηττημένοι, οι αδικημένοι της ζωής. Ούτε ξέρω πως προέκυψαν ο Γιόζεφ και η Αντωνία. Δεν υπήρχαν στον αρχικό σχεδιασμό του βιβλίου.
- Τελικά υπάρχει κάτι προδιαγεγραμμένο από το οποίο είναι αδύνατον να ξεφύγει κάποιος στη ζωή ή όλα γίνονται εντελώς στην τύχη; Τι πιστεύετε;
Είναι κάτι που με απασχολεί κι εμένα πολύ αυτό. Τείνω να πιστεύω πάντως ότι δε γίνονται όλα στην τύχη. Ακόμη κι αν δεν το γνωρίζουμε, δεν το κατανοούμε υπάρχει κάποιος λόγος. Δεν ξέρω αν αυτό πρέπει να μας τρομάζει ή να μας ανακουφίζει.
- Για σας ποια είναι τα χαρακτηριστικά της καλής κριτικής;
Η κριτική πρέπει να είναι αντικειμενική, ωστόσο αν μας αρέσει κάτι ή όχι συχνά έχει να κάνει με το υποκειμενικό. Δεν έχει σχέση με την αρτιότητα ή την τελειότητα του έργου. Αν μας αρέσει έχει να κάνει με την ψυχοσύνθεση μας, αλλά και με την χρονική στιγμή. Κανονικά πάντως αν εξαιρέσουμε αυτά πρέπει να επισημαίνονται τα αδύνατα σημεία με σκοπό να προχωρά η τέχνη ένα βήμα πιο πέρα. Ο σωστός κριτικός ανεξάρτητα αν ένα βιβλίο είναι ή όχι του γούστου του πρέπει να μπορεί να αναγνωρίσει τα καλά του σημεία.
- Πότε γεννήθηκε η επιθυμία να διηγηθείτε στους αναγνώστες τις ιστορίες σας και πώς ξεκινήσατε να γράφετε συστηματικά;
Η επιθυμία να γράφω ιστορίες γεννήθηκε πολύ νωρίς, όταν άρχισα σαν παιδί να διαβάζω ιστορίες που είχαν γράψει άλλοι. Τότε σκέφθηκα ότι αυτό μπορούσα να το κάνω κι εγώ. Μόνο που πρέπει να περάσει ο καιρός και να ωριμάσει αυτό μέσα σου, να αποκτήσεις τη γνώση και την πείρα ζωής που απαιτεί κάτι τέτοιο. Όμως καραδοκεί πάντα η αμφιβολία ότι μπορεί αυτό να μην πετύχει για πολλούς λόγους. Συστηματικά άρχισα να γράφω γύρω στην ηλικία των 38. Δηλαδή να γράφω χωρίς να πετώ στον κάλαθο των άχρηστων ή να αφήνω ημιτελή όσα έγραφα γιατί δε με ικανοποιούσαν.
- Λένε ότι οι συγγραφείς δένονται με τους πρωταγωνιστές τους τόσο πολύ, που δύσκολα βάζουν τελεία στην ψυχή τους μετά από την τελεία στον επίλογο της ιστορίας που γράφουν. Συνέβη το ίδιο και σε εσάς;
Είναι αλήθεια αυτό. Δένεσαι με έναν ήρωα που τον κουβαλάς μέσα σου τόσο καιρό, που προσπαθείς να μπεις στο πετσί του για να τον αποδώσεις καλύτερα. Που για όσο διαρκεί η γραφή του βιβλίου κοιμάσαι και ξυπνάς με τη σκέψη των ηρώων σου. Για να μην πω ότι κάθε ήρωας έχει κάτι από τον συγγραφέα του, ακόμη κι αυτός που του μοιάζει λιγότερο. Ψήγματα του εαυτού σου υπάρχουν σε όλους τους ήρωες του βιβλίου. Αποκόπτεσαι όταν αρχίσεις το επόμενο κι άλλοι ήρωες διεκδικούν τη σκέψη σου.
- Ποιο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης εκτιμάτε ιδιαιτέρως;
Δεν είναι δύσκολο να το πω. Εκτιμώ την ειλικρίνεια, την ακεραιότητα, την καλοσύνη, την ταπεινότητα και την καλή προαίρεση. Πιστεύω ότι ένας έξυπνος άνθρωπος είναι και καλός και ταπεινός. Αντιπαθώ σφόδρα την πονηριά, την κακία, το ψέμα κι αυτούς που δεν έχουν ένα καλό λόγο για τους άλλους.
- Σε ποιο έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας θα θέλατε να είχατε ζήσει;
Στα έργα του Τσαρλς Ντίκενς. Λατρεύω την Αγγλία και την εποχή, αν και δεν πρέπει να ήταν ό,τι καλύτερο να ζει κανείς τα βικτωριανά χρόνια.
Επειδή στην Αγγλία οι πλακόστρωτοι δρόμοι και τα κτίρια διατηρούνται εδώ και αιώνες αναλλοίωτα, όταν για πρώτη φορά πήγα νόμιζα ότι μεταφέρθηκα σε εκείνα τα χρόνια και τους δρόμους που περιγράφει τόσο γλαφυρά ο Ντίκενς στα βιβλία του.
- Τελειώνοντας ένα βιβλίο έχετε ήδη στο μυαλό σας το επόμενο ή δίνετε στον εαυτό σας χρόνο για ξεκούραση; Ετοιμάζετε κάτι αυτό το διάστημα;
Συνήθως χρειάζομαι χρόνο για να ξεφύγω από την ατμόσφαιρα του βιβλίου που μόλις έχω τελειώσει. Να ξεχάσω όσο γίνεται τους ήρωες και τις ζωές τους. Είναι πολύ έντονη περίοδος αυτή της γραφής. Πάντα όμως το μυαλό μου καραδοκεί να βρει μια καινούργια ιστορία να αφηγηθεί, ακόμη και όταν γράφω ένα βιβλίο, αλλά απωθώ την σκέψη γιατί δεν είμαι έτοιμη.
Έχω ξεκινήσει κάτι νέο αλλά δεν ξέρω πόσο χρόνο θα μου πάρει.
- Για το τέλος, θα θέλατε να μοιραστείτε μια βαθύτερη σκέψη σας με τους αναγνώστες σας;
Ποια απ’ όλες; Σκέπτομαι διάφορα τον τελευταίο καιρό. Με τόσα που ακούω να γίνονται γύρω μου αλλά και γενικά στον κόσμο νιώθω ευγνωμοσύνη για κάθε καλή μέρα που περνά. Παλαιότερα αυτό το θεωρούσα δεδομένο που φυσικά δεν είναι, όπως τίποτα.
