Δέκα πόντους μαύρο χιόνι, Πάνος Νιαβής, εκδόσεις Αρμός

Σήμερα θα σας μιλήσω για ένα βιβλίο που με προβλημάτισε πολύ, με μια ηρωίδα που οριακά ήμουν να την αντιπαθήσω, προσπαθούσα να της βρω ελαφρυντικά αλλά εκεί που ήμουν στο τσακ να πω τα κατάφερα, είχε και αυτή τα δίκια της, εκεί έδινε μια με την αφήγηση της και τα γκρέμιζε όλα. Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το βιβλίο που για το οποίο θα μιλήσουμε είναι το “Δέκα πόντους μαύρο χιόνι” του Πάνου Νιαβή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.

Η πιο αμφιλεγόμενη για εμένα ηρωίδα που διάβασα ποτέ σε βιβλίο είναι η Δασιά. Και το βιβλίο δεν είναι τίποτα άλλο από μια εξιστόρηση της ζωής της στην εγγονή της και μια εξομολόγηση στων αμαρτιών της στο Θεό λίγο πριν πεθάνει. Η Δασιά στα τελευταία της είναι πεταμένη από τον μέθυσο γιό της σε κάποιο γηροκομείο, με μόνη της συντροφιά την εγγονή της. Εκεί αποφασίζει να εξομολογηθεί, νοιώθοντας να πλησιάζει το τέλος της όλα τα κρίματα της. Και είναι πολλά, ατελείωτα.

Η Δασιά γεννήθηκε σε κάποιο ορεινό χωριό την εποχή που παιδιά ήταν μόνο τα αγόρια. Σε μια εποχή που τα κορίτσια τα είχαν για δούλες στο σπίτι και αργότερα για να γεννοβολούν και να υπηρετούν τους άνδρες τους και τις πεθερές τους. Σε μια εποχή που ήταν αμαρτία να είσαι γυναίκα και όμορφή. Και η Δασιά ήταν πολύ όμορφη. Και κατάλαβε από πολύ μικρή το όπλο που έκρυβε ανάμεσα στα σκέλια της και τον τρόπο να το χρησιμοποιεί προκειμένου να επιβιώσει. Η Δασιά γεννήθηκε σε μια οικογένεια χωρίς καθόλου αγάπη και έφαγε πολύ ξύλο στην ζωή της. Βρέθηκε 17 χρονών παντρεμένη με κάποιον που δεν ήθελε, μακριά από την οικογένεια της που έκανε τα πάντα για να την ξεφορτωθεί… Λίγους μήνες μετά βρίσκεται χήρα με ένα μωρό στην αγκαλιά να προσπαθεί να επιβιώσει από την πείνα και να μεγαλώσει την κόρη της. Ένα πράγμα ήθελαν όλοι από εκείνη και εκείνη τους το έδινε απλόχερα με αντάλλαγμα λίγα τρόφιμα. Στην πορεία της ζωής της αναγκάζεται να διαπράξει κρίματα πολλά… Και το ξέρεις από την αρχή, δεν σου κρύβεται καθόλου αλλά  είναι διαφορετικό όταν αρχίζει να τα ξεδιπλώνει μπροστά σου.

Η ζωή της Δασιάς είναι τραγική. Άμοιρη των ευθυνών στην αρχή καθώς δεν ορίζουμε εμείς την οικογένεια που θα μας λάχει. Ποτισμένη όμως από μικρή ηλικία με μίσος. Μίσος απέναντι σε όλους. Και όταν μεγαλώσεις με μίσος μόνο μίσος θα έχεις να προσφέρεις. Και ενώ στην αρχή προσπαθείς να δικαιολογήσεις καταστάσεις και συμπεριφορές αργότερα απλά δεν μπορείς να το κάνεις. Η Δασιά θα ζήσει ο κόσμος να χαλάσει. Με όποιο κόστος. Το αν θα ζήσει καλά αυτή και τα παιδιά της βέβαια είναι άλλο θέμα.

Η ιστορία είναι σκληρή, δεν καταπίνεται εύκολα. Το ίδιο και η γλώσσα του συγγραφέα. Το βιβλίο όμως καταφέρνει να σε κερδίσει σχεδόν από την αρχή. Σε προετοιμάζει βήμα βήμα για αυτό που πρόκειται να διαβάσεις αλλά ταυτόχρονα σε πιάνει και εντελώς στον ύπνο στο τέλος καθώς δεν περιμένεις τα κρίματα της Δασιάς να φτάνουν στο σημείο που φτάνουν. Σκληρό το τέλος. Σαν την ζωή της. Άδικο μα με μια δικαίωση κρυμμένη βαθιά. Μου άρεσε η αφήγηση της ηρωίδας, ένας μονόλογος, μια εξιστόρηση με πολλές επικλήσεις στο Θεό, καθώς για την Δασιά ο μόνος που θα μπορούσε να την σώσει και δεν το έκανε ήταν Εκείνος…

Από το οπισθόφυλλο:

«Εγώ που σας ιστορώ εδώ, Δασιά με λένε!
Γεννήθηκα στις πέτρινες πτυχώσεις της ιστορίας σε δίσεκτους χρόνους. Λαγγεύω για την αλήθεια με το ελάχιστο φως των ματιών μου που γέρασε. Οι εικόνες ακαθόριστες, παλιές και ξεθωριασμένες. Ένα αθώο φόρεμα της νιότης μου πλαταγίζει νοερά στον αέρα. Η βροχή και η αμφιβολία εξατμίζονται σαν παλιά πεπρωμένα…»

Η ιστορία εξελίσσεται σε ένα επαρχιακό γηροκομείο. Η Δασιά, η ηρωίδα, απολογείται στο Θεό για τις αμαρτίες, τα κρίματα και τα φονικά που βαραίνουν την πολυτάραχη ζήση της.
Τα γεγονότα και οι εκδοχές τους εναλλάσσουν ρόλους ή αποσιωπώνται μες στη λήθη. Ο τόπος καταπίνει το χρόνο, το πραγματικό μπλέκεται με το φανταστικό, το όνειρο παίρνει το πάνω χέρι από την πραγματικότητα, η ζωή παντρεύεται στο τέλος το θάνατο…

«Απολογούμαι θα πει πως θέλω να αναπαυτώ οριστικά μες στην ευρύχωρη αγκάλη της συγνώμης σας»…

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα:

Ο Πάνος Νιαβής γεννήθηκε το 1956 «στις αιματοβαμμένες πτυχώσεις της ιστορίας» λίγα χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου. Ο Γενέθλιος τόπος, ο Μάραθος Αγράφων Ευρυτανίας, ποτίστηκε με αίμα, πόνο, μίσος και λύπες αγιάτρευτες από τη σφοδρότητα μιας αχρείαστης σύγκρουσης.

Οι κουβέντες νικητών και ηττημένων, αλλά κυρίως «οι άηχες φωνές» των σκοτωμένων που αχνοδιάβαιναν μες στους θολούς καθρέφτες των ενήλικων αφηγήσεων, έδιναν έναν μυθιστορηματικό αέρα στις αδικοχαμένες τους ζωές και τις διαφύλαξε νοσταλγικά ενθυμήματα κι άλλοτε εξομολογήσεις του πεπρωμένου τους.

Εκείνα τα χρόνια νύχτωνε νωρίς και οι νύχτες ήταν μακριές σαν τυφλή προσμονή που κοίταζε μέσα στο σκοτάδι το χαμένο δίκιο τους, που ας ελπίσουμε να το βρουν κάποτε οι ιστορικοί του μέλλοντος…

Παραμένει έκτοτε εσωτερικός εξόριστος, τρωτός και ανέστιος, ζώντας πια στην Αθήνα. Γράφει πολύ, αλλά λίγα από αυτά θα δουν το φως της δημοσιότητας. Γράφει κυρίως ποίηση και έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές. «Ο μαύρος κότσυφας στο χιόνι», εκδόσεις samizdat, και «Η Τριγωνομετρία των Παθών», εκδόσεις «Μελάνι». Πρόσφατα κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις «Παρουσία» τριάντα ποιήματα της μεγάλης Αργεντινής ποιήτριας Αλφονσίνα Στόρνι με τον τίτλο: “No me olviden” με απόδοσή τους στα Ελληνικά από τον συγγραφέα.

Το μυθιστόρημα που έχετε στα χέρια σας γράφτηκε για να διασώσει τις μνήμες μιας εποχής και να δικαιώσει ανθρώπινες συμπεριφορές που τις αδίκησε η ιστορία.