Είναι μερικές ιστορίες που μένουν βαθιά χαραγμένες στην ψυχή μας καιρό μετά αφού τις τελειώσουμε. Έτσι είναι και η ιστορία της Δασιά όπως μας την αφηγήθηκε ο συγγραφέας Πάνος Νιαβής στο νέο του βιβλίο “Δέκα πόντους μαύρο χιόνι” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. Ένα βαθιά κοινωνικό βιβλίο γραμμένο με μαγικό ρεαλισμό όπως μας λέει ο συγγραφέας στην πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ακολουθεί. Κύριε Νιαβή σας ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σας και ανυπομονώ να διαβάσω το βιβλίο της Καριάς όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου…
- Κύριε Νιαβή αφού σας ευχαριστήσω πολύ για την παρουσία σας στο bookstories θα ήθελα να μας μιλήσετε για την πορεία ζωής που ακολουθήσατε και σε ποιο σημείο της συναντηθήκατε με τη συγγραφή…
Ας ξεκινήσω την συνέντευξή μας με τις ευχαριστίες μου για την χαρά τούτης της συνάντησης και φυσικά για την ευκαιρία που μου δίνετε να σας μιλήσω για τούτο το αγαπημένο μου πνευματικό παιδί το μυθιστόρημά μου ΔΕΚΑ ΠΟΝΤΟΥΣ ΜΑΥΡΟ ΧΙΟΝΙ, Κα Βάλτα!
Είμαι γεννημένος στον ορεινό και δύσβατο Μάραθο Ευρυτανίας τα μετεμφυλιακά χρόνια. Ο αγρότης πατέρας μου είχε όνειρα να με δει δάσκαλο, καθηγητή, έστω δημόσιο υπάλληλο, αλλά εγώ φύση ανήσυχη παιδιόθεν του ανακοίνωσα στα 15 μου, χωρίς να έχω δει ποτέ θάλασσα, πως εγώ θα γίνω Καπετάνιος!
Τα κατάφερα αφού συγκρούστηκα σκληρά μαζί του. Η γοητεία της ποίησης κατοικούσε από παιδί μέσα μου. Μάθαινα εύκολα τα ποιήματα των αγαγνωστικών και ξεκοκκάλιζα την «Διάπλαση των Παίδων» της υποτυπώδους σχολικής βιβλιοθήκης. Με τον ίδιο τρόπο ρουφούσα ότι έβρισκα διαθέσιμο, και όταν διάβασα λαθραία , στα οκτώ μου χρόνια, ένα μυθιστόρημα που έπεσε στα χέρια μου, έκλεισα τα μάτια μου και είπα πως έτσι θέλω να γράφω κάποια μέρα!
Ενήλικας πια και έχοντας «καταπιεί» χιλιάδες σελίδες λογοτεχνίας, φιλοσοφίας, ιστορίας και ψυχολογίας, είπα πως ήρθε η ώρα της βαθύτερης αυτογνωσίας που μόνο η συγγραφή μπορεί να προσφέρει. Σαν ικεσία στην Αθανασία, σαν προσευχή στην εκμάγευση, σαν ίαμα στις πληγές μου, σαν απόσταγμα της ενδότερης σιωπής μου στο χαρτί. Σαν φως κεριού στις ιαχές των αληγών σκοταδιών μου.
- Το τελευταίο σας έργο, «Δέκα πόντους μαύρο χιόνι» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για αυτό;
Τούτο το βιβλίο είναι μυθιστόρημα εποχής. Η φόρμα γραφής του είναι ο μαγικός ρεαλισμός. Η Δασιά η κεντρική ηρωίδα είναι μια γυναίκα μεγαλωμένη σε ένα κόσμο σκληρής καταπίεσης. Γεννήθηκε σε καιρούς που η γυναίκα δεν είχε λόγο, θέληση, επιθυμίες και της απαγορευόταν οι χαρές και οι απολαύσεις!
Μεγάλωσε χωρίς ίχνος αγάπης, ήταν βάρος για την οικογένεια, αφού η ύπαρξη κοριτσιού σήμαινε την ανάγκη δημιουργίας προίκας για την παντρειά της και επιβαλλόταν η απομάκρυνση από την πατρογονική εστία με το μικρότερο δυνατό κόστος στην μικρότερη δυνατή ηλικία!
Δημιούργησα μια λογοτεχνική περσόνα, λοιπόν, όμορφη, ερωτική με το ζωώδη τρόπο του ενστίκτου. Αφού ο έρωτας απαιτεί πολιτισμική ανύψωση για να αναβαθμιστεί από ένστικτο αναπαραγωγής σε απόπειρα στιγμιαίας Αθανασίας και ενσυνείδητης ηδονής.
Στις σκληρές συνθήκες πολέμου, κατοχής, εμφυλίου, που εξελίσσεται η ιστορία μου, η Πείνα και το ένστικτο επιβίωσης καθορίζει καθοριστικά τη ζωή μιας νεαρής χήρας, σαν αυτές τις γυναίκες που καταφτάνουν στη χώρα μας τούτους καιρούς, από άλλες επικράτειες εκεί που οι γυναίκες παραμένουν ακόμη Res, και μπορεί να πεθαίνουν για μια μαντήλα, σύμβολο της ανδρικής επιβολής στον γυναικείο πληθυσμό, για ένα βλέμμα, ένα χαμόγελο.
Η Δασιά μου μένει στα δεκαεπτά της, μετά από έξι μήνες γάμο, χήρα με ένα κορίτσι στην αγκαλιά. Ο άντρας της επιστρατεύτηκε στον Δημοκρατικό στρατό, και πήγε άμωρος. Αναγκάζεται να διαθέσει το κορμί της για να επιβιώσει ημεδαπή εξόριστη στις μέρες του εμφυλίου, από το χωριό της στην Καρδίτσα.
Την έβαλα γριά και ετοιμοθάνατη σε ένα επαρχιακό γηροκομείο να συνομιλεί με το Θεό και την καταγράφει η εγγονή της, απολογούμενη για τα κρίματα, τις αμαρτίες και τα ανομήματά της. Είναι μια Παπαδιαμαντική ηρωίδα, φόνισσα η ίδια, τη μια απολογείται και την ίδια στιγμή βυθίζεται στα ρηχά του ύπνου , όπου παραληρεί ή παραμιλάει και ο αναγνώστης δεν ξέρει τι είναι αφήγηση και τι ονειρικό παραλήρημα.
Ο επικείμενος θάνατός της μου έδωσε την δυνατότητα να βάλω στο στόμα της σειρά οντολογικών ζητημάτων που απασχολούν τον Άνθρωπο με την επίγνωση της θνητότητας του και ειδικά για τον άνθρωπο που βρίσκεται στο μεταίχμιο, έτοιμος να περάσει στο επέκεινα και στην ανυπαρξία.
Στο μυθιστόρημα ετούτο αποπειρώμαι να φωτίσω την αθέατη πλευρά των απλών ανθρώπων μιας ιστορικής περιόδου που την καθόρισε η υπόθεση του εμφυλίου πόλεμου. Και παράλληλα να σκαλίσω σε βάθος αμετάβλητες πρακτικές αιώνων για τη θέση της γυναίκας στη μέσα Ελλάδα.
Κοινωνικές συμπεριφορές που είναι καταγραμμένες άρρητα στην κοινωνική μνήμη και εκδηλώνονται με απίστευτη βιαιότητα ακόμη και σήμερα που η κοινωνία μας έχει διανύσει πολλά έτη φωτός προς το ξέφωτο του διαφωτισμού.
Είναι μια ελεγεία στη Ζωή χαραγμένη από την δαμόκλεια σπάθη του θανάτου την ίδια στιγμή.
Μια αφήγηση που φυλλοροεί η αγάπη και το μίσος σκεπάζει συχνά τις ζωές με μαύρο χιόνι.
Είναι ένα μυθιστόρημα που ο ρύακας του φωτός παρασέρνεται από την κατεβασιά του ορμητικού σκοταδιού που αναβλύζει από τα άρρητα έγκατα των ανθρώπινων ενστίκτων.
Είναι μια θαμπή εικόνα στον ιστορικό και τον κοινωνικό καθρέφτη, σε μια απόπειρά μου να την καθαρίσω από τις κομματικές σκοπιμότητες νικητών και ηττημένων. Γιατί προσωπικές υποθέσεις ντύθηκαν ιδεολογικές λεοντές για να κανονιστούν με τη βία υποθέσεις για ένα κομμάτι γη, για μια ηθική προσβολή ή για ένα κλεμμένο ζώο.
Είναι εν κατακλείδι ένα να βιβλίο για τους ηττημένους και των δύο πλευρών για όσους χαράμισαν τις ζωές τους για υποθέσεις που δεν ήταν δικές τους…
Η γραφή μου είναι σκληρή, ίδια με την εποχή της ηρωίδας μου και την αμφιλεγόμενη ζωή της, αλλά στο τέλος ο αναγνώστης νοιώθει την ανάγκη να την πάρει στην ευρύχωρη αγκαλιά της συγχώρεσης του. Αφού μέσα από τις ημίφωτες ρωγμές της αναβλύζει η απόγνωση του ανθρώπου που αναφωνεί: Θεέ μου γιατί με εγκατέλειψες στην κόλαση των αδυναμιών μου;
- Γράφεται κυρίως ποίηση και έχετε εκδώσει και δυο ποιητικές συλλογές. Που βρίσκουμε περισσότερο εσάς… στην ποίηση ή στην πεζογραφία;
Η Γραφή είναι για μένα μέσο λύτρωσης αλλά και γέφυρα επικοινωνίας με τον κόσμο. Η ποίηση είναι ένας σύντομος κι αυθόρμητος ψιθυρισμός, ένας βραχύς συλλαβισμός μιας βραδινής προσευχής που με βοηθά στην επικοινωνία και στην κατανόηση της ωραιότητας, της καλοσύνης, της λείανσης των αγκαθιών της μοναξιάς, της νοσταλγίας, της λήθης, της ελάφρυνσης του άχθους που κουβαλώ ως θνητό Όν με επίγνωση της θνητότητας μου. Ή , μια ιαχή, ένας φωτεινός ύμνος στο μεγαλείο του έρωτα για την αυταπάτη της στιγμιαίας Αθανασίας που μας προσφέρει.
Η πεζογραφία είναι ένας μακρύς μαραθώνιος γραφής, μια απόπειρα πιο εμπεριστατωμένης προσέγγισης της ανθρώπινης φύσης, και ειδικά για μένα, η πεζογραφική πλευρά μου καθοδηγείται από την αξίνα του μεταλλωρύχου που αναζητά στις σκοτεινές γαλαρίες της ανθρώπινης φύσης τα ακατέργαστα μέταλλα που καθιστούν την μοίρα και το πεπρωμένο κάποιων ανθρώπων παράφορα, επώδυνα, πυρακτωμένα. Να κατανοήσω τις κρυμμένες οδύνες τους, να αφαιρέσω τη μάσκα του θηρίου που συχνά φορούν και να βρω τα θαμμένα τους συναισθήματα κάτω από τόνους ανόργανου μίσους, απόρριψης, αδιαφορίας, όπως πιστεύω πως έκανα στους ΔΕΚΑ ΠΟΝΤΟΥΣ ΜΑΥΡΙΟ ΧΙΟΝΙ.
- Για εμένα η Δασιά είναι η πιο αμφιλεγόμενη ηρωίδα που έχω συναντήσει ποτέ σε βιβλίο. Δεν έχω καταλήξει ακόμα αν μπορώ να της δώσω ελαφρυντικά ή όχι. Εσείς τα έχετε καταφέρει;
Σκόνη στον άνεμο είναι ο άνθρωπος. Όσοι πιστεύουν πως η Ζωή είναι η στερεομετρία της πραγματικότητας πλανώνται οικτρά. Και αν προσθέσω την νοθογένεια των καιρών μας, την ιδεατή περσόνα της επίπλαστης καλοσύνης που πλασάρουμε στα κοινωνικά δίκτυα, σε μια σκευή αποκομμένη από την αθέατη πλευρά της και τα σκοτάδια της κακότητας που κατοικούν μέσα σε κάθε ανθρώπινο πλάσμα, τότε ναι η Δασιά η ηρωίδα μου, είναι για τον καιάδα του καθενός μας. Η Δασιά όμως είναι μια εικονακλαστική περσόνα ενός γήινου ανθρώπου που φωνάζει πως οι συνθήκες διαμορφώνουν τους ανθρώπους. Στη Βάση τα ένστικτα, της Ύπαρξης, της επιβίωσης, των σωματικών αναγκών και έπονται στο εποικοδόμημα οι ιδεολογίες, οι θρησκείες και οι θεσμοί κοινωνικής συνύπαρξης και συμβίωσης.
Η κατάπτωση και η απαξίωση της ως οντότητα, ο καθημερινός Γολγοθάς να έχει ένα ξεροκόμματο το βράδι να ξεγελάσει την Πείνα του σπλάχνου της και τη δική της , δεν άφησε περιθώρια ηθικών αναστολών.
Η Ηθική των χορτασμένων είναι ασφυκτική για την ύπαρξη των πεινασμένων. Η διαδρομή της Δασιάς ήταν μια κακοτράχαλη διαδρομή σε ξυπόλητους δρόμους στρωμένους αγκάθια. Έσφαλε, αμάρτησε, παρεκτράπηκε, αδίκησε αδικημένη, σκότωσε, θηρίο ανήμερο πορεύτηκε μες τη σκοτεινή σύγχυση της προσωπικής της κόλασης, και φτάνοντας στο τέλος της διαδρομής της με τον σφυγμό του προσωπικού της Χρόνου να εξασθενεί δραματικά, φώτισε με ιλαρό φως τη ερεβώδη ζωή της ζητώντας από το Θεό της συγχώρεση. Κι εγώ ως δημιουργός της ζητώ από τον αναγνώστη να την πάρει στην ευρύχωρη αγκαλιά της κατανόησης του. Το τι θα πράξει ο καθένας και η καθεμία που θα έρθει σε επαφή μαζί της είναι δική του υπόθεση πλέον.
- Τι θα θέλατε να σκέφτεται και να νιώθει ο αναγνώστης όταν διαβάσει το βιβλίο σας;
Να νοιώσει για λίγο τα δραματικά ίχνη που αφήνει ο εμφύλιος σπαραγμός, να αναλογιστεί πως ο φανατισμός και το μίσος τυφλώνει. Πεθυμώ να ανοίξουν τα χέρια τους να χωρέσει η ιστορική εποχή ενσαρκωμένη στο πρόσωπο της Δασιάς, να την αγκαλιάσουν κι ας γδαρθούν τα πιστεύω, οι ιδεολογικές βεβαιότητες και ας ματώσουν η ευδαιμονία και η ακύμαντη λίμνη των εξιδανικευμένων πεποιθήσεων μιας εποχής που οι ρημαγμένοι και των δυο οχθών κείτονται σκεπασμένοι από την αφόρητη σκόνη της Λήθης τους.
- Σήμερα ο μέσος Έλληνας δοκιμάζεται ποικιλοτρόπως. Πιστεύετε ότι η Τέχνη και ειδικότερα η λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει;
Η τέχνη είναι αποκούμπι του Ανθρώπου. Η τέχνη μετατρέπει την πραγματικότητα σε μια νέα κατάσταση που είναι «η συγχώνευση του βλέπω και του νομίζω», όπως το διατύπωσε με τον πλέον περιεκτικό τρόπο ο Ρεμπώ. Η πραγματικότητα και η φαντασία χέρι-χέρι φιλιωμένες αλλά και έτοιμες να αφανίσει η μια την άλλη.
Νομίζω η καταβύθιση σε ένα καλό λογοτεχνικό κείμενο μας επιτρέπει να βγούμε σώοι έστω και με πληγές ή αμυχές από τη μάχη που δίνουμε ως θηρία εκεί έξω στην σκληρή και απογυμνωμένη από αυταπάτες, πραγματικότητα των καιρών μας.
- Έχετε κάποιο συγγραφικό στόχο ή αλλιώς ποιοι είναι τα συγγραφικές επιθυμίες σας που θέλετε να πετύχετε στα επόμενα χρόνια;
Θα ήθελα επαρκή χρόνο να ολοκληρώσω τα άλλα δυο βιβλία τούτης της τριλογίας. Θέλω να «μιλήσουν» ο νεκρός άνδρας της Δασιάς και η κόρη της η Καρία. Αλλά είναι νωρίς για αυτά, επί του παρόντος είμαστε ακόμη εδώ στους ΔΕΚΑ ΠΟΝΤΟΥΣ ΜΑΥΡΟ ΧΙΟΝΙ και αφουγκραζόμαστε τους σφυγμούς της Δασιάς μου, οψόμεθα…
- Αν θα σας ζητούσαν να περιγράψετε το Δέκα πόντους μαύρο χιόνι με τρεις λέξεις ποιες θα ήταν αυτές;
Η Γυναίκα Αντιμέτωπη με τις εξουσίες!
- Ποιο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης εκτιμάτε ιδιαιτέρως;
Θα σας απαντήσω ποιητικά με τα λόγια ενός μεγάλου ποιητή της Κολομβίας, του Εδουάρδο Καρράνσα, πάνω στα ποιήματα του οποίου είμαι σκυμμένος αυτό τον καιρό αποδίδοντας μερικά στα Ελληνικά.
…Ω εσείς μήλα, ψέματα, γυναίκες, και ιριδισμοί σας αγαπώ έως θανάτου…
- Τελειώνοντας, θα ήθελα να μας δώσετε έναν τίτλο για τη ζωή σας, αν ποτέ αποφασίζατε να την αποτυπώσετε σε βιβλίο.
Θα δανειζόμουνα τον τίτλο που έδωσα στα ποιήματα της μεγάλης ποιήτριας της Αργεντινής, της Αλφονσίνα Στόρνι, που απέδωσα στα Ελληνικά και έχουν εκδοθεί πέρυσι από τις εκδόσεις ΠΑΡΟΥΣΙΑ με τον τίτλο «No me Olviden- Μη με ξεχάσετε στο φιλιατρό της Λήθης»
Νο me olviden, λοιπόν, αυτός θα ήταν ο τίτλος που θα διάλεγα.
!
